Indian Passport New Rules 2025 | पासपोर्ट हा आजच्या काळात एक अत्यंत महत्वाचा आणि आवश्यक दस्तऐवज बनला आहे. परदेशात जाण्याची प्रक्रिया अगदी सोपी असली तरी, प्रत्येकाला त्यासाठी पासपोर्ट लागतो, ज्याद्वारे आपले नागरिकत्व आणि ओळख सिद्ध केली जाते.
भारत सरकारने पासपोर्टसाठीच्या प्रक्रियेत काही महत्त्वाचे बदल केले आहेत. १ ऑक्टोबर २०२३ नंतर लागू होणारे या बदलांविषयीची माहिती खाली दिली आहे. हे बदल पासपोर्टसाठी अर्ज करणाऱ्यांसाठी खूप महत्त्वाचे ठरणार आहेत.चला, तर मग जाणून घेऊया, हे बदल काय आहेत आणि ते कसे लागू होणार आहेत.
1. जन्म प्रमाणपत्राची आवश्यकता पासपोर्टसाठी अर्ज करण्यासाठी जन्म प्रमाणपत्राची आवश्यकता आता बंधनकारक केली आहे. १ ऑक्टोबर २०२३ नंतर जन्मलेल्या कोणत्याही व्यक्तीस पासपोर्टसाठी अर्ज करताना जन्म प्रमाणपत्र सादर करणे अनिवार्य करण्यात आले आहे. याचा उद्देश आहे, कि जन्म तारीख आणि इतर संबंधित माहितीची प्रमाणिकता सुनिश्चित केली जाऊ शकते.
त्याचप्रमाणे, १ ऑक्टोबर २०२३ च्या आधी जन्मलेल्या लोकांना, त्यांचे जन्म प्रमाणपत्र दाखवण्याची आवश्यकता नाही. त्याऐवजी, १० वी चे मार्कशिट, स्कूल लिव्हिंग सर्टिफिकेट, पॅन कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स किंवा इतर कोणतेही सरकारी कागदपत्र जेवर जन्म तारीख असलेली माहिती आहे, ते सादर करणे आवश्यक ठरणार आहे. या बदलामुळे, पासपोर्टसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया अधिक स्पष्ट आणि प्रमाणिक होईल.
2. निवासाचा पत्ता – नवीन प्रणाली पासपोर्टच्या नव्या नियमांनुसार, पासपोर्टच्या शेवटच्या पानावर आता अर्जदाराचा पत्ता प्रकाशित केला जाणार नाही. याऐवजी, इमिग्रेशन अधिकारी बारकोडचा वापर करून संबंधित व्यक्तीचे सर्व संबंधित माहिती स्कॅन करु शकतील. यामुळे, खासगी माहितीच्या संरक्षणासाठी एक मोठा टप्पा गाठला जाईल, आणि सुरक्षा अधिक बळकट होईल.
3. रंग-कोडींग प्रणाली पासपोर्टच्या नियमांमध्ये आणखी एक महत्त्वाचा बदल म्हणजे पासपोर्टसाठी रंग-कोडींग प्रणाली. यामुळे पासपोर्टाची वर्गीकरण सोपी होईल. आता, अधिकाऱ्यांसाठी पांढऱ्या रंगाचा पासपोर्ट, डिप्लोमॅट अधिकाऱ्यांसाठी लाल रंगाचा आणि सामान्य नागरिकांसाठी निळ्या रंगाचे पासपोर्ट जारी केले जात आहेत. यामुळे विमानतळावर किंवा इमिग्रेशनच्या तपासणी केंद्रात अधिकाऱ्यांना पासपोर्टांची ओळख अधिक सोप्या पद्धतीने करता येईल.
4. पालकांचे नाव पासपोर्टवर नसणे पासपोर्ट धारकाच्या आई-वडिलांची नावे पासपोर्टमध्ये दाखवली जात नव्हती, परंतु आता त्यात एक महत्त्वाचा बदल झाला आहे. नवीन नियमांनुसार, पासपोर्टवर पालकांचे नाव दाखवले जाणार नाही. यामुळे, विशेषतः एकल पालक किंवा वेगवेगळ्या कुटुंबांतील मुलांना मोठा दिलासा मिळेल, कारण त्यांची गोपनीयता कायम राहील. ही गोपनीयता कायम राखण्याची पद्धत आणि प्रक्रिया, आता अधिक व्यवस्थित केली गेली आहे.
5. पासपोर्ट सेवा केंद्रांचा विस्तार पुढील काही वर्षांमध्ये पासपोर्ट सेवा केंद्रांची संख्या वाढवण्यात येणार आहे. केंद्र सरकारने निश्चित केले आहे की, येत्या पाच वर्षांत पासपोर्ट सेवा केंद्रांची संख्या ४२२ वरून ६०० केली जाईल. यामुळे, विविध ठिकाणी अर्जदारांना अधिक सोयीस्करतेने सेवा मिळवता येतील. याचा फायदा म्हणजे, अधिक सुविधा, अधिक जागा, आणि सुरक्षिततेसाठी अधिक प्रबंध यामुळे अर्जदारांची गर्दी कमी होईल आणि प्रक्रियाही जलद होईल. अर्ज करताना दृष्टीकोन अर्जदारांना हे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की, नवीन नियम लागू झाल्यानंतर त्यांना त्यांच्या जन्म प्रमाणपत्राची आवश्यकता असेलच. यासाठी, आवश्यक कागदपत्रांची तपासणी करणे आणि नवीन बदलांची माहिती घेणे महत्वाचे आहे. यामुळे प्रक्रिया सोपी होईल आणि अधिक जलद होईल. तसेच, सुरक्षा कारणास्तव सगळ्या पद्धतींचा आदर्श पालन केला जाईल
