Farmers: Marathwada Heat Tips: राज्यात तापमान चांगलेच वाढले आहे आणि मराठवाड्याच्या परिसरात पुढील काही दिवस उष्णतेचा कहर चालू राहण्याची शक्यता आहे. तापमानाची कमाल सीमा 36-37 अंश सेल्सियसपर्यंत जाऊ शकते. या प्रचंड उष्णतेमुळे शेतकऱ्यांच्या पिकांवर परिणाम होण्याची भीती आहे. काही ठिकाणी कोरड्या हवामानामुळे निसर्गावरच संकट येण्याची शक्यता आहे. यामध्ये काही ठिकाणी वादळी वारेही होऊ शकतात. यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांच्या व्यवस्थापनात विशेष काळजी घ्यावी लागेल.
वाढत्या तापमानामुळे शेतकऱ्यांसाठी विविध अडचणी निर्माण होऊ शकतात. म्हणूनच वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाने शेतकऱ्यांना कृषी सल्ला देताना काही महत्त्वाच्या टिप्स दिल्या आहेत. त्यावर आधारित, त्यांना यावर्षी उष्णतेचे, वादळी वाऱ्याचे आणि धुके असलेले वातावरण कसे हाताळावे हे सांगण्यात आले आहे.
तापमानात वाढ, पिकांच्या व्यवस्थापनाचे महत्त्व
राज्यातील तापमानात होणारी वाढ शेतकऱ्यांच्या पिकांच्या उत्पादनावर गंभीर परिणाम करू शकते. विशेषत: रब्बी पिकांसाठी तापमानाचा प्रभाव जास्त असतो. यासाठी शेतकऱ्यांना योग्य वेळी पिकांचे व्यवस्थापन करणे खूप महत्त्वाचे ठरते.
रब्बी ज्वारी आणि गहू पिकांसाठी उपाययोजना
सध्या, मराठवाड्यात ज्वारी आणि गहू पिकांची काढणी सुरू असली तरी, उष्णतेमुळे त्यांना विविध अडचणी येऊ शकतात.
रब्बी ज्वारी: काढणीस तयार असलेल्या ज्वारी पिकांची काढणी लवकरात लवकर करणे अत्यंत आवश्यक आहे. तसेच, मळणी केलेला माल उन्हात वाळवून योग्य ठिकाणी साठवला पाहिजे, म्हणजेच माल खराब होणार नाही.
गहू: गहू पिकात उंदरांचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो, त्यामुळे उंदरांच्या नियंत्रणासाठी झिंक फॉस्फाईड आणि गुळ या मिश्रणाने उंदरांच्या बिळांचा नाश करावा लागेल.
मका: मका पिकात लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव दिसू लागला असल्यास, त्यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी इमामेक्टीन बेन्झोऐट किंवा स्पिनेटोरम हे किटकनाशक फवारणी करावं.
भुईमूग: भुईमूग पिकात पाणी व्यवस्थापन अत्यंत महत्त्वाचे आहे. तुषार सिंचन पद्धतीने पाणी दिल्यास पीक चांगले वाढेल. तसेच, भुईमूग पिकात रसशोषक किडींचा प्रादुर्भाव दिसल्यास, इमिडाक्लोप्रिड किंवा क्विनॉलफॉस यांचा उपयोग किटकनाशक म्हणून करावा.
फळबागांची देखरेख आणि पाणी व्यवस्थापन
वाढत्या तापमानामुळे फळबागांवर देखील परिणाम होऊ शकतो. तापमानाच्या वाढीमुळे बागेत इतर किडींचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो. विशेषत: केळी आणि आंबा बागांची देखभाल योग्य पद्धतीने करणे महत्त्वाचे आहे.
केळी बागेचे व्यवस्थापन: केळी बागेत पाणी व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे. जमिनीचा ओलावा टिकवण्यासाठी आणि जमिनीचे तापमान संतुलित ठेवण्यासाठी आच्छादन करावे. यामुळे रोपांना उन्हाचा त्रास कमी होईल.
आंबा बागेचे व्यवस्थापन: आंबा बागेत फळगळ होऊ शकतो, यासाठी फुलांच्या गोळ्यांच्या फवारणीसाठी जिब्रॅलिक ॲसिडचा वापर केला जाऊ शकतो. यामुळे फळगळ थांबवला जाऊ शकतो.
उष्णतेपासून संरक्षण आणि किडींच्या प्रादुर्भावावर उपाय
उष्णतेमुळे किडींचा प्रादुर्भाव वाढतो. शेतकऱ्यांनी किटकनाशकांचा योग्य वापर करून किडींचा नियंत्रण ठेवावा. पिकांची वेळेवर तपासणी करून त्या पिकावर योग्य पद्धतीने उपचार करणे महत्त्वाचे आहे.
वाढत्या तापमानाची प्रभावी परिणामांची तयारी
तापमानाच्या वाढीमुळे शेतकऱ्यांना त्वरित योग्य उपाययोजना घेणं आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांनी पीक व्यवस्थापन, पाणी व्यवस्थापन, किडींचा प्रादुर्भाव आणि इतर कृषी उपायांची पद्धतशीर तयारी केली पाहिजे.
शेतकऱ्यांनी फक्त पिकांचे व्यवस्थापनच नाही, तर हवामानातील बदल आणि निसर्गाच्या अनियमिततेच्या संदर्भातही तयारी केली पाहिजे. तापमानाची वाढ ही एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे, मात्र त्यासाठी शेतकऱ्यांनी पिकांच्या संरक्षणासाठी आणि त्यांची वाढ सुनिश्चित करण्यासाठी योग्य काळजी घेतली पाहिजे.
